«Իմ պատմությունը շարունակվում է…»

Բանաստեղծ Գևորգ Թումանյանն ապրում և ստեղծագործում է Գյումրիում, աշխատում է քաղաքի դպրոցներից մեկում: Գրողների միության անդամ է և երկու ժողովածուների հեղինակ` «Անընդհատ անառակ որդի» և «Ճախրող սարդ»:

— Ընթերցողին հաճախ հետաքրքրում է գրելու գործընթացը: Ինչպե՞ս են ստեղծվում Ձեր գործերը:

— Գրելն աշխարհի ամենահեշտ և ամենադժվար գործն է: Երբ երկար ժամանակ ես չեմ գրում, մի տեսակ  տագնապ ու անհանգստություն եմ զգում , ինքս ինձ թվում եմ անհետաքրքիր, սպառված, բայց, միևնույն է, անընդհատ պրպտումների, որոնումների մեջ եմ: Նաև հասկացել եմ, որ ստեղծագործողը պետք է ունենա  դադարներ. կենսափորձի կուտակման, բյուրեղացման, նոր խոսք ասելու դադարներ: Գրվածքներս ստեղծվում են և՛ ներշնչանքից, և՛ տպավորություններից: Իմ խառնվածքն է այդպիսին: Ասելիքս ամբողջությամբ կամ մասամբ գրվում է իմ գլխում, այնուհետև թղթի առջև սկսվում է աշխատանքային պրոցեսը:

— Ինչո՞ւ եք գրում:

— Իննսունականների առաջին հինգ տարին Երևանում ուսանող էի: Ինչ-որ պատմում եմ պրոզայիկ պատմություն է, բայց երևի նպաստել է որպես բանաստեղծի իմ կայացմանը: Սովորում էի Երևանի պետական համալսարանի «Կիրառական մաթեմատիկա» ֆակուլտետում: Երեք ընկեր էինք: Լինում էին ձանձրալի և անհետաքրքիր դասեր: Ես և ընկերս այդպիսի ձանձրալի դասերից մեկի ժամանակ որոշեցինք մեր երրորդ ընկերոջ անունից սիրային նամակ-բանաստեղծություն գրել խմբի աղջիկներից մեկին: Մեր կարծիքով կատակ էինք արել, բայց աղջիկը իսկապես սիրահարվել էր և հանգիստ չէր տալիս մեր ընկերոջը: Հետագայում կուրսիս տղաների խնդրաքնով իրենց սիրելիներին բանաստեղծություններ էի գրում: Չի՞ հիշեցնում  Սիրանո դե Բերժերակին:

Դժվար տարիներ էին. ցուրտ ձմեռներ, կիսակուշտ օրեր, լույս չկար, հեռուստացույց չկար: Այդ ժամանակ ես իսկապես հայտնաբերեցի գիրքը: Ընթերցում էի անհագուրդ, վայրենաբար: Բանասիրականի ընթերցարանում նստած մեկ տարում ես կարդացի բանասիրակիանի ուսանողին հանձնարարվող գեղարվեստական գրականությունը: Եվ զգացի կամ հասկացա, որ ինքս էլ կարող եմ գրել և հուզել ուրիշներին:

Սկսեցի պատմվածքով: Դժվար էր գրվում: Այն չէր, ինչ ուզում էի ասել: Ինձ հետաքրքրում էր իմ ներաշխարհը: Հասել էի մի այնպիսի տարիքի, երբ ուզում էի սիրել և սիրվել:

Եվ վերջապես ինչու՞ եմ գրում. որովհետև ունեմ չբավարարված պահանջներ և գրելը ինձ դուր է գալիս:

Գևորգ Թումանյանը դստեր հետ

— Ձեր բանաստեղծություններն ասես պատառիկներ լինեն միևնույն պատմվածքից: Արդյո՞ք դրանք նույն պատմության տարբեր հատվածներն են:

— Լավ եք նկատել, միևնույն պատմվածքի պատառիկներ, որ դեռ ավարտ չունեն, քանի գրում եմ և որտեղ հերոսը, կարծես թե` ես եմ:

— Բանաստեղծության չափանիշը ո՞րն է ձեզ համար:

— Ես ինձ լավ  ընթերցող եմ համարում, ինտելեկտուալ ընթերցող: Բավականաչափ խիստ եմ մոտենում թե իմ, թե այլոց ստեղծագործություններին: Կոնկրետ բաղադրատոմսեր թվարկելը երկար ժամանակ կխլի: Բայց առաջնահերթ է բանաստեղծության հաղորդած հոգևոր և կենսափորձային ինֆորմացիան, համոզչականությունը, անկեղծությունը, ամենակարևորը` պոետի ձայնը և այն ապրումը, որ ընթերցողին վայելքի տարածքներ է նետում :

— Միշտ ասում են, որ երկար գրելն ավելի հեշտ է, քան կարճ լինելը: Համաձա՞յն եք:

— Կարևորն ասելիք լինի: Երկուսի դեպքում էլ մարդ շնորհք պետք է ունենա: Բայց եթե կարող ես ասել մեկ-երկու նախադասությամբ, ինչու՞ ջուր ծեծել: Հիշենք Չեխովին. «Հակիրճությունը Տաղանդի քույրն է»:

— Ո՞վ է Ձեր ընթերցողը:

— Գյումրիում գործում է «Ի՞նչ, Որտե՞ղ, Ե՞րբ» ինտելեկտուալների ակումբը, որի անդամները և ընկերներս իմ ընթերցողներն են: Նաև` գրողներ, նկարիչներ, քանդակագործներ, դերասաններ:

— Ո՞ւմ եք համարում Ձեր ուսուցիչը:

— Կյանքը և գրականությունը, որ եղել են ինձանից առաջ, կա այժմ և կլինի ինձանից հետո:

Պարույր Սևակը, երբ նոր էի սկսում ստեղծագործել: Գյումրեցի բանաստեղծ Արա Արթյանը, ում հետ շատ ենք քայլել և գրականությունից խոսել:

— Աարձակի ժանրում չե՞ք գրում:

— Գյումրվա գրողական առօրյայի մասին մեկ պատմվածք ունեմ գրած: Գյուրմրիում բանաստեղծներն են շատ, արձակագիրներ համարյա չկան: Բանաստեղծներով հավաքված էին և որոշեցիք պատմվածք գրել: Պարզվեց, միայն ես էի գրել: Ընկերներս հավանում են:

Եթե ունենամ առանձնասենյակ և համակարգիչ, կփորձեմ ուժերս նաև արձակում:

— Շատ ստեղծագործողների խանգարում է աղմուկը: Երբ լռության կարիք եք ունենում, հաջողվո՞ւմ է այն գտնել:

— Պատասխանում եմ իմ գրվածքով. «Կին, երեխաներ, ծնողներ, ընկերներ, հարազատներ, դպրոց… Ինձ համար ժամանակ չկա, համարյա չկա: Եթե լինի, շատ լինի` ի՞նչ եմ անելու»: Շատ եմ սիրում առանձնությունը, բայց…

— Ժամանակը գրականության համար ի՞նչ փոփոխություն է բերում: Բերո՞ւմ է արդյոք:

— Գրականության առարկան մարդն է, անհատը, հասարակությունը և այլն: Եթե մարդը իր բնույթով փոփոխվում է, ուրեմն` գրականությունն էլ է փոփոխվում: Նշանակում է` ոչ, փոփոխություն չի բերում:

— Ըստ ձեզ Հայաստանում կա՞ գրական անցուդարձ:

—  Իհարկե կա: Կարելի է չէ՞ այս զրույցն էլ համարել գրական անցուդարձ:

Եվ ինտերնետային բազմաթիվ գրական բլոգները, ամսագրերը, գրական և մերձգրական փոքր խմբավորումները, ամենամյա երիտասարդ գրողների ծաղկաձորյան հավաքները և այլն: Երկու գրողի շփումն արդեն գրական անցուդարձ է:

— Հայաստանի գրողների միության անդամ եք: Ի՞նչ է դա տալիս Ձեզ:

— Պետական աջակցությամբ գիրք տպագրելու և գոնե տարին մեկ  անգամ գրողների ծաղկաձորյան ստեղծագործական տանը առանձնանալու հնարավորություն:

— Պետական աջակցությամբ տպագրված երկու գիրք ունեք. որոնցից ոչ մեկը հնարավոր չէ գտնել գրախանութներում, բանաստեղծ Գևորգ Թումանյանին էլ քչերն են ճանաչում: Ինչո՞ւ:

— Այո, երկու գրքերս էլ տպագրվել են 500 տպաքանակով: Առաջինը լույս է տեսել «Մուտք» մատենաշարով, 2003թ., դեռ գրողների միության անդամ չէի: Երկրորդը` 2008 թվականին: Երկու գրքերից  «փրկել եմ» հարյուրական օրինակներ, մնացածի ճակատագրի մասին տեղյակ չեմ: Հավանաբար, «բարեխիղճ» հրատարակչի պատճառով է, որ իմ գրքերը չեն հայտվնել գրախանութներում և երևի թե, ինչ-որ նկուղում հիմա փտում են: Հետո` Երևանում չեմ ապրում: Իսկ գյումրեցի  կամ այլ մարզերի շնորհաշատ բանաստեղծներին  ճանաչու՞մ են: Իհարկե` ոչ: Այ, հիմա, լավ ժամանակներ են, նկատի ունեմ ինտերնետի ընձեռած հնարավորությունները:

— Մայրաքաղաք տեղափոխվելու ցանկություն երբևէ ունեցե՞լ եք:

— Երևանը սիրում եմ, բայց մեծ քաղաքներից խուսափում եմ: Ավելի լավ եմ զգում դաժան, սրամիտ Գյումրիում: Գյումրին պոետի, նկարչի քաղաք է:

— Ո՞րն է Հայաստանում ապրող և ստեղծագործող գրողի ցանկությունը:

— Տպագրվել և միայն գրականությամբ գումար վաստակել ապրելու համար: Թարգմանվել, ճանապարհորդել: Գրողը արտիստ է, նրան ճանաչում է պետք և ծափահարություններ, իհարկե խոսքս վերաբերում է ոչ բոլոր գրողներին:

— Իսկ բանաստեղծ Գևորգ Թումանյանի երազա՞նքը:

— Քսան տարի ապրել եմ տնակում, հիմա ծնողներս այնտեղ են ապրում, իսկ ես`վարձով: Երազում եմ իմ տունը ունենալ: Եվ շատ եմ սիրում ճանապարհորդել:

— Պատրաստվո՞ւմ եք արդյոք նոր գրքի հրատարակության:

— Ես քչագիր եմ: Երկրորդ գրքից հետո շատ քիչ եմ գրել: Նոր գիրք կունենամ երկու-երեք տարի հետո: Իմ պատմությունը շարունակվում է:

Գևորգ Թումանյանի բանաստեղծությունները կարդացեք «Գրանիշ» գրական ակումբում:

Զարուհի Բաթոյան